Czy możliwe jest uprawianie filozofii bez oglądania się na naukę?
Teoretycznie, tak. Będzie to jednak filozofia utykająca, zubożona, programowo obojętna na badanie filozoficznych aspektów nowych odkryć pasjonujących umysły współczesnych. Teoretycznie jest możliwe także uprawianie nauki połączone z zupełną obojętnością na wszelką filozofię, nawet filozofię nauki. Wiara w intuicję czy praktykowanie metody prób i błędów może być wtedy praktyczną namiastką filozofii. Właściwie pojęta filozofia nie ma jednak na celu zabijania intuicji przyrodnika, lecz twórcze inspirowanie nowych zagadnień.
Zbiór artykułów i esejów składających się na tę książkę powstał nie tyle z metodologicznych analiz, co raczej z codziennej praktyki autorów zmuszonych przez charakter swych zajęć do przebywania w kręgu zagadnień i filozofii, i nauk przyrodniczych, zwłaszcza tzw. kosmoogii relatywistycznej. Książka ta jest wynikiem kilkuletniej pracy i współpracy autorów. Wprawdzie każdy z nas ponosi wyłączną odpowiedzialność za to, co napisał, sądzimy jednak, że jesteśmy zasadniczo zgodni zarówno w stawianiu problemów, jak i w sposobie ich rozwiązywania. (fragment Wstępu).
Czy warto było, po 36 latach, wznawiać tę pozycję? Warto. Są po temu przynajmniej trzy powody: po pierwsze, o żadną z moich (nie całkiem moich, bo jest przecież współautor) dawnych książek Czytelnicy nie dopominali się tak często, jak właśnie o tę. A Czytelnicy w takich sprawach zawsze mają rację. Po drugie, pisaliśmy tę książkę, gdy byliśmy młodzi, a młodość ma swój styl, jest pełen entuzjazmu i swoistej żarliwości. I po trzecie, ciągle jest zapotrzebowanie na Życińskiego. Odszedł za szybko, jego Czytelnicy są zawiedzeni. A w tej książce przemawia swoim językiem z najlepszych lat: anegdotą, ciętą ripostą, zaskakującym zwrotem językowym i przede wszystkim oryginalną myślą, która, prowadząc Czytelnika po łatwo dostępnej powierzchni, potrafi dać nurka w głąb, gdzie czeka olśnienie. Michał Heller
Spis treści:
Przedsłowie. Do Czytelnika trzeciego wydania
Wstęp
I. W kręgu mitów współczesnych O entuzjazmie bez entuzjazmu
1. Mit języka (J. Życiński) Od ideału nauki do nauki jako mitu Antymetafizyczna metafizyka
2. Mit metody (J. Życiński) Pochwala anarchizmu (metodologicznego) Czy poza nauką można się zbawić? Epistemologiczne konsekwencje wylewania dziecka z kąpielą
3. Mit Prometeusza (J. Życiński) Jak rodzą się mity? Następstwa „świętego przymierza”
4. Prometeusze bez kompleksów (J. Życiński) Granice świata i granice języka W cieniu niewyrażalnego
II. Zmagania Żyć i filozofować
1. Logika i nostalgia (J. Życiński)
2. Marzyciel metodologiczny (J. Życiński)
3. Szczęście odnalezione w trzecim świecie (J. Życiński) Empiryzm bez dogmatów Falsyfikatory i społeczeństwo Poza terenem falsyfikowalności Fakty zamiast laurek
4. Dziedzictwo liberała (J. Życiński) W kręgu moralistyki bez łaski Z Beacon Hill do Damaszku
5. Wypisy z Whiteheada (M. Heller) Moje spotkania z Whiteheadem Przeciw filozofii kamienia Tak, jak istnieje melodia... Przygoda ludzkości Postlogion
6. Kosmiczna religia Alberta Einsteina (M. Heller)
III. Doświadczenie filozofii i filozofia doświadczenia W stanie drogi
1. Przypis do Platona (M. Heller)
2. Liczę więc jestem (M. Heller)
3. Przyczynek do sporu o istnienie świata (M. Heller)
4. Odkrywanie czwartego świata, czyli geografia ludzkiego poznania (M. Heller) Kulig i filozofia Największy cud Wszechświata Teoria trzech światów Czy istnieje „czwarty świat”? Wyjaśnienie tezy Po szóste, niepokój metafizyczny
5. Logosfera a świat fizyki (M. Heller) Wprowadzenie Matematyczność świata Topologiczna teoria sensu Człowiek i logosfera Zwątpienie Bertranda Russella
6. Realizm Sokratesa (M. Heller)
IV. Z dziejów idei kosmologicznych Zmiana perspektywy
1. Prehistoria teorii względności (M. Heller) Od Arystotelesa do Kopernika Galileusz – Kartezjusz – Newton Od Leibniza do Einsteina Teoria względności
2. Ewolucja współczesnej kosmologii (M. Heller) Historia kosmologii – przypadek dla metodologa Pierwsze zagadnienia współczesnej kosmologii Narodziny współczesnej kosmologii Dalszy rozwój kosmologii relatywistycznej Kosmologia Lemaître’a Kosmologia Milne’a Kosmologia robertsonowska i neonewtonowska Kosmologia stanu stacjonarnego a zasada zachowania energii Rozwój radioastronomii Zagadnienie syntezy pierwiastków chemicznych a model gorącego Wszechświata Izotropowe promieniowanie tła i model gorącego Wszechświata Inne kierunki rozwoju Wnioski
V. Czas i kreacjonizm Tertium datur
1. Własności czasu a twierdzenia o osobliwościach (J. Życiński) Kosmolog wobec czasu Zagadnienie osobliwości w kosmologii relatywistycznej Jednorodność czasu Spójność i gęstość czasu Skończoność czasu Nowe twierdzenia i dawne pytania
2. Hipoteza śmierci cieplnej Wszechświata (M. Heller) Spór o hipotezę Teorie fenomenologiczne i statystyczne Kilka uwag o definicji entropii Hipoteza śmierci cieplnej w świetle termodynamiki relatywistycznej Zagadnienie „strzałki czasu” Zakończenie
3. Teorie kosmologiczne a kreacjonizm – aspekty metodologiczne (J. Życiński)
4. Kreacjonizm a współczesna kosmologia – nowe treści starego pytania (M. Heller) Teologia a nauki empiryczne Zagadnienie początku w teologii Zagadnienie początku we współczesnej kosmologii O pewnych ważnych ograniczeniach Wnioski
VI. Wszechświat i sens Zamyślenie
1. Wszechświat i myśl (M. Heller) Zawrót głowy Kosmos i mity Milczenie Kosmosu Świat wartości Wartość nauki i Wszechświata
2. Wszechświat i człowiek (M. Heller) Początki giną w mroku Czy łatwo wyprodukować życie? Genesis ducha
3. Wszechświat i czas (M. Heller) Filozofia zegarka Przyszłość jest bałaganem Pociecha w statystyce Tajemnicy czasu ciąg dalszy Historia i świadomość
4. Wszechświat i ewolucja (M. Heller) Horyzonty ewolucji Ewolucja mechanistyczna Ewolucja prawdopodobieństw Ewolucja kosmiczna Ewolucja i moralność Ewolucja i społeczeństwo Wszechświat i Sens
Posłowie do II wydania Ekspansja kosmologii W stronę nauki ponowożytnej?
Bibliografia Indeks nazwisk Najniższa cena z 30 dni przed obniżką 42,42zł
Wszechświat i filozofia
|