W „Niezwykłej istocie” James Le Fanu w fascynujący sposób analizuje możliwości i ograniczenia nauki w zgłębianiu tajemnic naszego istnienia, podważając pewnik, utrzymujący się od czasów publikacji „O powstawaniu gatunków” Karola Darwina, że jesteśmy tylko szczęśliwym zbiegiem okoliczności, przypadkową konsekwencją procesu ewolucji.

Kwestionowanie tego pewnika jest niespodziewanym efektem dwóch dużych projektów, które obiecywały nam definitywne dowody na potwierdzenie tej najbardziej wpływowej z naukowych teorii. Pierwszy z nich to Projekt Poznania Ludzkiego Genomu, drugi – fenomenalny rozwój technik obrazowania mózgu, pozwalających neurobiologom obserwować mózg „w akcji”, i w ten sposób wyjaśnić niezwykłe właściwości ludzkiego umysłu.